Initiatives News L'info au service du développement
Related Articles
Hooreejo 5ɓo Senegaal fiilaama talataare hannde 2-4-2024. Hooreejo Basiiru Jomaay Fay, duudaniiɗo waylaare, cuɓiraaɗo batte kunaali, woondii hannde e yeeso nanndidiiɓe makko heewɓe to CICAD. Oo ɗoo gorko lollirɗo nder jatti mum, wuro mum, Njagañaawo « Jomaay » e ɗemngal Seereer. Innde firoore « Joom » e Pulaar, innde teddungal noddoore laamu. Ko ñande 24-3-2024, ɓesngu Senegaal suɓii mo 54,28% daande, ɗuum ko balɗe sappo doŋ ɓaawo nde o yalti dummbirdu.
Hooreejo Jomaay, garɗo e aduna e hitaande nde Abda Juuf ari e laamu, jahroowo duuɓi 44, laatiima hannde oo baɗtuɗo hooreejo joyaɓiijo Senegaal. Kono kadi tuggi nde Senegaal heɓi jeytaare mum 1960 faade jooni, ngol woni laawol gadanol ko ine daña hooreejo ɓurɗo famɗude duuɓi. Nder haalannde makko nde waɗi hannde talataare, hooreejo Basiiru Jomaay Fay, gaddiima « beldital ngenndiwal », ustugol caɗtugol cogguuji e haɓaade mbuuñaari, ɗum kala tonngii ko e golle makko garwaniije ɗe o fodani ɓesngu Senegaal.
Jomaay gaddiima nde Senegaal waawanta hoore mum, tawii wonaa leydi njowitiindi. Kono kadi waɗde eeɓol amar ko wayi no petroŋ e gaas jinnditorɗe jiytaaɗe e ɗii duuɓi cakkitiiɗi.
O eeriima nde ɓesngu Senegaal soobotoo e ndema haa nih e mbaylaandi ngam ustude waasam gollaagu nder wertaango leydi ndii. Kono kadi hooreejo oo, riiwtaani gollodaade e leyɗe goɗɗe, kono tawii ko haaɗi-haaɗa.
Oo ɗoo gorko, mo Sonkoo suɓinoo lawake mum, pooɗondirteeɗo lefol laamu fakku makko, ine laayondiri e heewɓe. Gaa gaa wonde mo neɗɗo dartiyanke, jannguɗo, addanaani mo yejjitde wuro makko joñiingo laamorgo Senegaal. Etee o teeɗanaaki jarfireede dakaarnaajo no heewɓe yahooɓe jokkoyde jaŋde mumen keddoo Dakaar kersira innitaade gure mumen maa goorumaaji mumen.
So tawii Hooreejo Pastef ko baañoowo wonnoo, ine waawi siforeede « Dannaa ». Ngati nde o toɓɓi o aaynii ko Jomaay woni kanndidaa makko, heewɓe cummbi-cajii teeŋtini ko oo suka alaa hattan laamaade, ndeen noon alaa fof ɗo o rewata haa ardoo ndii leydi. Faandaare oo garnooɗo tataɓo suɓngooji Senegaal hitaande 2019, yettiima ɓayde kay kanndidaa makko suɓiraama 54 daande gila e daawal gadanal.
Sonkoo woni Jomaay, Jomaay woni Sonko, ɗuum ko konnguɗi bakkorɗi ɓesngu Senegaal, peeñɗi ɓaawo jaltugol maɓɓe nder dummbirdu. Ko e nder mbunndi-mbunndi kampaañ ɓe njalti, konngol ngol lolli no feewi.
Jomaay, hooreejo gadano Senegaal joom nawliigu, rewɓe makko ɗiɗo, hono Marii e Absa. To bannge ñarungal makko, ine janngina en ko o neɗɗo mo fooɗanaaki kettuki tuubakooɓe, ko ɓuri heewde e ɓoornanteeri makko, ko wutteeji mawɗi. Ɓaleejo kurum, wahre sukkunde juutnde yeesaande, gemeneeji. Ndeke fakku Jomaay ko noon ne kadi wayi laayondirde e ardiiɓe leyɗe keewɗe. Omo jogii keerheeriiɗe makko. Jomaay joom sukaaɓe nayo, ko neɗɗo mettuɗo nawtude hol renndo ngo o foti jeyeede. Maa en ngartu yeeso, e geɗe ɗe o ɓuri yiɗde.
Gila e kampaañ haa e woondoore makko hannde, so ndema jeyaama e konnguɗi makko bakkorɗi, wonande annduɓe mo teeŋtinii ko fotaani haawde hay gooto. Ngati ko o suka teskaaɗo jiɗɗo demal. Ɗuum seedtinii, sibu ko o neɗɗo joom gese to wuro maɓɓe. Jomaay jibinaaɗo e galle remooɓe, wuro lollungo ɓaawo nde suɓaa hooreejo Senegaal, heedtungo fuɗnaange Dakaar 150 km. Tuugnaade e ceedtanɗe sehilaaɓe makko, Hooreejo Basiiru Jomaay Fay, ayniino e cukaagu mum. Ko o neɗɗo ɓadiiɗo yumma makko, Khadi Juuf, mo o wallatnoo e golle galle so o artiino ekkol gila ndefu, pittugol ekn.
So en nduttiima e daartol Senegaal, ine holla en limanɗe kaawniiɗe, gila e sahaa hooreejo gadano Senegaal, haa yettii joyaɓo piilaaɗo hannde oo. Léopold-Sédar Senghor hooreejo gadano Senegaal, goppuɗo laamu 1980. Ko e ndeen hitaande kadi wootere Abda Juuf ari e laamu, ko e ndeen hitaande kadi woni gargol aduna hooreejo keso Senegaal piilaaɗo hannde oo, woni Basiiru Jomaay Jaxar Fay.
Jomaay ine yooɗaa etee ine faarnoroo gonnooɗo hooreejo Amerik Barak Oboma, wondude e Nelson Mandela gonnooɗo hooreejo Afrik bannge worgo. Etee dewrewe Manndelaa e Jomaay won ɗo waɗi nannditooje. To bannge bal, ko fansa Real Madrid, ko o neɗɗo korsinɗo Zinedine Zidane, kono kadi Jomaay ko neɗɗo jiɗɗo jime Reggae.
Yaltini Jomaay Njagañaawo, yahi Dakaar ngam jokkoyde jaŋde makko. Ko ndeen nih o naati e Ecole nationale d’administration, kono ngal ɗoo taaɓal fof, addanaani gontoyoo hooreejo Senegaal oo yejjitde to umminoo. Sibu joo e joo kala, omo artatnoo wuro maɓɓe.
Jaayre Pinal-JP
